Elk deelgebied heeft wel een paar plaatsen die getuigen van de gevechten die er tijdens beide wereldoorlogen plaatsgevonden hebben en de herinnering bewaren aan de strijders die eraan deelnamen. Om deze plaatsen in eigen tempo te ontdekken, zijn de Wegen van Herdenking uitgebreid met fiets- en wandeltochten. Elke tocht is ontworpen als een thematocht met diverse te bezoeken plaatsen, beschreven in een geïllustreerde routebeschrijving met historische feiten. De tochten zijn te raadplegen via de mobiele telefoon of te downloaden via internet. De oorlogen zijn teruggebracht tot menselijke maatstaven en op originele manier gebruikt om een streek en zijn erfgoed te leren kennen.
Terug naar de lijst met tochten
De 7.0-versie van iOS niet de inhoud van deze kaart correct weer te geven. Om de informatie goed te kunnen bekijken moet u upgraden naar versie 7.1
In de herfst van 1914 tekent zich van de Vogezen tot aan de Noordzee geleidelijk aan een ononderbroken verdedigingslijn af: het lukt geen van de aanwezige strijdmachten om de overhand te krijgen op de tegenstander. Tijdens deze zogenaamde 'race naar de zee' bezetten de Duitsers zelfs de meest onbeduidende hoogtes in het landschap langs de veroverde gebieden.
De kerk van Fromelles, op de heuvel van Weppes, fungeert als uitkijkpost en verschaft de Duitsers een strategisch overwicht. Vanaf de torenspits is aan de horizon de vlakte van de Leie waar te nemen, van het West-Vlaams Heuvelland tot aan de mijnstreek van de Pas-de-Calais. De kerk wordt al snel het doelwit voor de artillerie van de geallieerden. In het voorjaar van 1916 is de kerk een ruïne. De nieuwe kerk, in neoromaanse stijl, is herbouwd op de fundering van de verwoeste kerk en ingewijd in 1924.
Photos credits: Collection Jean-Marie Bailleul
Tijdens de geleidelijke overgang naar een positieoorlog ontwikkelt elk leger opstellingen om zijn linies te verdedigen. Zo bouwen de geniesoldaten van het Duitse leger vanaf 1915 een reeks bunkers van gewapend beton langs het front, verdeeld over een breed vlak en ontworpen voor specifieke functies. Tientallen betonnen bunkers liggen nog steeds verspreid over de landschappen rond Weppes, waaronder de bunker van L'Abbiette, een commandobunker op een kilometer afstand van de frontlinie.
Een opschrift boven de centrale ingang geeft aan dat de bunker gebouwd werd door de 13e Compagnie Genie, verbonden aan de 6e Beierse divisie. De bunker beschikt over een verhoging waardoor de schutters konden steunen op het dak van de bunker. Dat korporaal Adolf Hitler tussen maart 1915 en september 1916 in deze bunker gestationeerd was, is een geschiedkundig feit. Hij diende als koerier in het 16e Beierse Reserve-infanterieregiment. Hij bracht de bevelen uit Wavrin over naar de commandopost. In 1940 bezocht hij de sector opnieuw.
Photos credits: Collection Jean-Marie Bailleul / Jean-Marie Bailleul
Dit herdenkingskruis werd opgetrokken en gezegend in oktober 1922 ter nagedachtenis van kapitein Paul Adrian Kennedy, vermist geraakt op 9 mei 1915 tijdens de Slag bij Aubers Ridge. De kapitein werd geraakt door een sluipschutter toen zijn compagnie de Duitse linies doorbrak bij Rouges-Bancs. Hij was er zo slecht aan toe dat hij zijn mannen vroeg hem ter plekke achter te laten. Zijn lichaam werd nooit teruggevonden. Na de oorlog kocht zijn moeder het stukje land op waar Paul achtergelaten werd en liet er een kruisbeeld plaatsen. Zij verloor drie van haar vier zonen in deze oorlog. De christus van het oorspronkelijke kruisbeeld is te zien in de kerk van Fromelles.
Photos credits: Collection C. Heddy – Kennedy
De Slag bij Fromelles op het westfront begint op 19 juli 1916 als afleidingsmanoeuvre voor de Slag bij de Somme die sinds 1 juli in volle gang is. Het is de eerste operatie in de Eerste Wereldoorlog waaraan de Australische eenheden deelnemen. Het blijft voor hen een van de meest bloedige veldslagen.
Na een voorbereidend artillerievuur op 19 juli 1916 om 11 uur 's ochtends, vallen de 5e Australische divisie en de 61e Britse divisie om 6 uur 's avonds op een front van 4 kilometer aan. Het einddoel is de inname van een vooruitgeschoven stelling, de Sugar Loaf (suikerbrood), tegenover het gehucht Rouges-Bancs bij Fromelles. Golven aanvallende soldaten lijden op een door de onweersbuien van de voorafgaande dagen doorweekt terrein onder het vuur van de Duitse mitrailleurs die tijdens de voorbereidende bombardementen beschut waren in betonnen bunkers. Sommige van deze bunkers zijn nog te zien in het herdenkingspark. In het meest noordelijke puntje van de aanval lukt het de Australiërs om de eerste Duitse linie te doorbreken, maar ondanks gewelddadige gevechten houden ze geen stand. De volgende dag wordt de operatie tegen 9 uur 's ochtends gestaakt zonder enige terreinwinst. De Slag bij Fromelles heeft zware gevolgen: meer dan 1.500 mannen van de 61e Britse divisie zijn buiten gevecht gesteld. De Australiërs betreuren iets meer dan 5.500 doden, gewonden of vermisten. De Beierse tegenstanders tellen meer dan 1.600 slachtoffers.
Tijdens de drie volgende dagen gaan de Australische soldaten op eigen initiatief, ondanks het verbod, het niemandsland op om hun gewonde kameraden te helpen. Het beeld midden in het Australian Memorial Park getuigt van deze broederlijke opwelling en draagt de naam 'Cobbers', ‘makkers’ in de Australische spreektaal. Dit werk van Peter Corlett werd onthuld in juli 1998. In de tuin van de Shrine of Remembrance in Melbourne staat een kopie van het beeld.
Photos credits: National Collection of the Australian War Memorial / National Collection of the Australian War Memorial / A.S. Flament
De gevechten die de Britten leverden in deze sector vóór de Slag bij Fromelles waren kort maar krachtig. Tijdens deze gevechten werden een aantal individuele heldendaden onderscheiden met een Victoria Cross (V.C.), de hoogste Britse militaire onderscheiding. Dit komt terug in de naam van deze begraafplaats: V.C. Corner, letterlijk 'de hoek van de Victoria Kruisen'.
Deze begraafplaats, uniek in Frankrijk, is de enige honderd procent Australische begraafplaats. Twee massagraven, elk voorzien van een wit kruis, bevatten de stoffelijke resten van 410 niet-geïdentificeerde Australische soldaten, gevonden op het slagveld bij Fromelles aan het eind van de oorlog. Op een muur tegenover de ingang staan de namen van 1.299 Australiërs, vermist verklaard na de Slag bij Fromelles op 19 en 20 juli 1916. Sommige van hen zijn in 2009 teruggevonden in massagraven in de Fazantenbos en zijn sindsdien geïdentificeerd.
Photos credits: A.S. Flament
Werk van architect Sir Herbert Baker. De Le Trou Aid Post Cemetery wordt door veel mensen gezien als een van de mooiste herdenkingsplaatsen langs het front. Zoals de naam al zegt, lag deze begraafplaats bij een eerstehulppost bij het buurtschap Le Trou, gemeente Fleurbaix, ter hoogte van de tweede linie van de Britse loopgraven. Hier rusten 351 soldaten uit het Britse leger, gesneuveld tijdens de diverse veldslagen in deze sector: Le Maisnil (oktober 1914), de Slag bij Aubers Ridge (9-10 mei 1915), de Slag bij Loos (25 september tot 14 oktober 1915) en de Slag bij Fromelles (19-20 juli 1916). Slechts 149 strijders konden geïdentificeerd worden.
Photos credits: A.S. Flament
De ingang van de begraafplaats Rue-Petillon Military Cemetery in Fleurbaix bestaat uit drie bogen en komt uit op een fantastisch onderhouden 'tuin' waar meer dan 1.500 soldaten uit de Britse Gemenebest rusten en ook enkele Duitse soldaten. Evenals de nabijgelegen Le Trou Aid Post Cemetery lag ook deze begraafplaats naast een eerstehulppost op de tweede Britse linie, in de ruïnes van een huis dat spottend Eaton Hall genoemd werd, naar het buitenhuis van de Hertog van Westminster. Aan het begin van deze herdenkingsplaats zijn de dicht naast elkaar geplaatste graven van de 30 Australiërs, gesneuveld tijdens een Duitse aanval op 15 juli 1916, gemakkelijk te herkennen.
Photos credits: O. Delory
Naar aanleiding van research op eigen initiatief van Franse en Australische historici geeft de Australische regering in 2007 en 2008 de opdracht een terrein aan de rand van het bos grondig te analyseren. De Duitsers noemden dit bos tijdens de Eerste Wereldoorlog het 'Fazantenbos'. Peiling wijst uit dat er vijf massagraven liggen, gegraven door de Duitsers vlak na de Slag bij Fromelles.
In 2009 wordt besloten de lichamen op te graven. Er wordt zorgvuldig gezocht naar bewijzen om de identiteiten van de stoffelijke resten te bepalen. De onderzoekers vergelijken ook DNA-profielen. In totaal 250 lichamen komen boven aarde. Na een nauwgezet onderzoek door archeologen, antropologen, gerechtelijke geneeskundigen, militaire historici, vinden de stoffelijke resten een definitieve rustplaats op de nieuwe begraafplaats Pheasant Wood Military Cemetery.
Het onderzoeksprogramma, dat deze stoffelijke resten identificeert op basis van tijdens de opgravingen verzamelde elementen, zal doorlopen tot in 2014: de antromorfologische gegevens worden vergeleken met die uit de militaire zakboekjes van de na de veldslag vermist verklaarde soldaten en de ADN-monsters met die van de Australische en Britse families die een voorvader verloren tijdens deze slag.
Photos credits: Image courtesy of the Commonwealth War Graves Commission / Collection Jean-Marie Bailleul
Het Offerkruis staat niet ver van de kerk, op het terrein tegenover het front. Het kruis staat op een zevenhoekige, ommuurde begraafplaats en steekt uit boven de omliggende grafzerken. Alle 250 lichamen die in het Fazantenbos gevonden zijn, hebben er hun definitieve rustplaats na een laatste eerbetuiging van zowel de Britse als de Australische strijdmachten. Deze begraafplaats is de eerste begraafplaats die de Commonwealth War Graves Commission aanlegde sinds de jaren 60. De plechtige inwijding werd op 19 juli 2010 gehouden in bijzijn van belangrijke Britse, Australische en Franse gezagsdragers. Op dat moment waren 94 soldaten geïdentificeerd. Al naargelang de vordering van de identiteitsonderzoeken worden grafstenen met de inscriptie 'Known unto God' (slechts bij God bekend) vervangen door stenen met de identiteit van de soldaten.
Photos credits: G. Funk / E. Roose
Dit museum presenteert een collectie van de leden van de vereniging 'Fromelles et Weppes, terre de mémoire 14-18' en geleende museumstukken van de Australische regering over de geschiedenis van de Slag bij Fromelles en beschrijft de levensloop van enkele soldaten die bij deze slag betrokken waren. Het museum ligt aan de nieuwe militaire begraafplaats en handelt tevens over de indrukwekkende opgravingen en de vorderende identificatie van deze soldaten wier lichamen pas 92 jaar na de slag waarin ze omkwamen werden ontdekt.
Photos credits: Collection Martial Delebarre