Zowel in de steden van de Nord – Pas-de-Calais als in de omliggende contreien zijn nog talloze merktekens te vinden van de Eerste Wereldoorlog. Vaak onbekend of zelfs vergeten, maar steeds getuigend van de gruwelen van de gevechten en de opoffering van de mannen die eraan deelnamen.

Deze ‘merktekens’ zijn van verschillende aard:

-    De landschappen van de slagvelden: er bestaat nu geen enkele betekenisvolle zone uit de positieoorlog meer. De werkzaamheden van de wederopbouw hebben de loopgraven en kratervelden uitgewist. Ondanks de nieuwe ‘landbouwlaag’ zijn de topografische landschappen nog zichtbaar voor het getrainde oog.

-    De onderaardse tunnel en steengroeven: met name onder Arras, maar ook bij Vimy, Loos en Fromelles.

-    De ‘historische plaatsen’: hoofdkwartieren, de Steen van Haudroy (departement Nord).

-    De militaire begraafplaatsen en gedenktekens. De oorsprong van honderden militaire begraafplaatsen op het grondgebied van de Nord – Pas-de-Calais is zeer uiteenlopend: sommige begraafplaatsen zijn tijdens de oorlog aangelegd bij het front, andere begraafplaatsen liggen bij de gezondheidsdiensten in de achterhoede, weer andere zijn na de oorlog aangelegd en verzamelen kleinere begraafplaatsen uit de zone rond het front. Deze begraafplaatsen zijn ontworpen als herdenkingselementen van nationale erkenning en als steun voor de rouwende families.

De individuele graven zijn per natie verschillend maar respecteren hetzelfde principe: een gelijke herdenking voor een evenredige opoffering. De Britten kiezen voor gelijkvormige grafstenen. Op de Franse, Amerikaanse en Duitse begraafplaatsen is de vorm afhankelijk van de geloofsovertuiging (kruis, davidsster, halvemaan).
De inscripties bestaan uit voor- en achternaam, rang, divisie en sterfdag. De Fransen voegen nog toe ‘Mort pour la France‘ (gestorven voor Frankrijk), de Britten het insigne van het regiment, het legernummer, de leeftijd en onderaan een tekst van drie regels, gekozen door de familie.

Elke Britse begraafplaats beschikt over drie steeds terugkerende elementen: het Opofferingskruis, de War Stone, een ontvangstlokaaltje voor bezoekers met het register van de graven en een gastenboek waarin de bezoekers hun naam kunnen zetten.

Knekelhuizen of ossuaria zijn vaak de oplossingen voor massagraven van niet-geïdentificeerde soldaten.

-    De herdenkingsmonumenten.

-    De gebouwen uit de Wederopbouw

Door Yves Le Maner,
Directeur van La Coupole,
Centrum voor Geschiedenis en Herinnering van de Nord–Pas-de-Calais